Lapjes uit Goes

Ik zie het bordje "Goes" langs de snelweg - en ineens is het verhaal er.

In de ban van onze trouwplannen landde in het voorjaar ‘79 het idee in mijn hoofd dat ik mijn trouwjurk helemaal zelf wilde maken. Ervaring daarin had ik hoegenaamd niet, mijn moeder besliste dat ik dan eerst op les moest. Zo naaide ik bij een heuse vakdocent eerst een rok, daarna een blouse en vervolgens mijn trouwjurk. Voorwaar geen sinecure maar keurig op tijd was alles klaar. Ik was buitengewoon tevreden met mijn jurk en voelde me een stralende bruid naast mijn bruidegom. Project geslaagd - en ik een vaardigheid rijker.

Na mijn trouwjurk bleef het jarenlang rustig achter de naaimachine. Ik had er niet eens één. Pas voor het maken van de gordijnen van nieuwe ons huis aan de Lavadijk kreeg ik de beschikking over een gebruikte Singer. Veel tijd gunde ik me er echter niet voor.

In 1983 kwam Elske in ons leven. Ons lieve kleine meisje, daar wilde ik wel kleertjes voor maken! Van een smalle (studie-)beurs word je handig: en er ging bij mijn moeder geen zak naar Max of ik inspecteerde 'm eerst op bruikbaar textiel. Van een wollen rok in een mooie Schotse ruit die ooit aan mijn zus toebehoorde naaide ik een tuinbroekje dat vier kinderen lang meeging. Kwaliteit! Mijn eigen ochtendjas werd na gebruik prachtige voeringstof voor een winterbroek. Ik bekeek de wereld door een stoffen-bril. Mijn vader zag op een dag zijn kleinzoontje rondhuppelen in een miniversie van zijn afgedankte broek, hij kwam niet meer bij van het lachen. Ik naaide de hele wereld met lapjes aan elkaar zodra ik de kans kreeg.

Toen we in Domburg kwamen wonen ontdekte ik bij mijn buurvrouw eenzelfde obsessie voor lapjes stof, zij het vanuit een totaal andere optiek. "Wat heb je een prachtige rok aan!" betekende dat zij in mijn kledingstuk een mooi stuk stof voor een nieuw beukje zag. "Als je 'm wegdoet wil ik 'm wel hebben", voegde ze er met een lachje aan toe.

Beukjes vormden in de inmiddels vrijwel verdwenen Walcherse klederdracht een belangrijk stukje identiteit. Eindeloze speculaties en ideeën over nieuwe ontwerpjes werden op verjaardagen door de draagsters bij de koffie uitgewisseld. Het waren de creatieve variaties in het smockwerk waarmee ze elkaar de ogen probeerden uit te steken - en wie weet er tegenwoordig nog wat smockwerk is? De spellingcontrole in ieder geval niet.

Het is maart 1986. Mijn vriendin Dorothea weet te vertellen dat er iedere dinsdag op de Goese weekmarkt een bijzondere lapjeskraam staat. 's Morgens om zes uur kan je er al terecht voor lappen van zes gulden per stuk. Van één of twee lappen kan je een broek maken.

Ik voel me acuut hebberig worden. Zeven maanden zwanger ben ik, ik pas nergens meer in, en dan voor twaalf gulden een broek? Zo betaalbaar, zo dichtbij, daar wil ik graag vroeg voor opstaan. Dorothea ook en we organiseren een tripje naar Goes.

De eerstvolgende dinsdag vertrekken we om 5.30 met de auto. Het is nog donker als we instappen. Een thermoskan met koffie mee. Het lijkt wel vakantie.

Onderweg wisselen we plannen uit over de kleren die we gaan maken. Zes gulden voor een lap, het klinkt te mooi om waar te zijn. Zou onze informatiebron ons niet een poets bakken en staan we zometeen voor joker op een lege Goese markt? Het blijft nog even spannend.

Het is klokslag zes uur. In de verlaten binnenstad raken we de auto makkelijk kwijt. Na een korte aarzeling lopen we richting markt. Wat we daar zien zal ik mijn leven niet meer vergeten.

In het schemerdonker liggen de lege kramen er verlaten bij.  Drommen vrouwen verdringen zich om één langgerekte kraam met lappen stof, vier of vijf verkopers staan het gelaten aan te zien. Drie rijen dik staat de klandizie om de kraam, wringt zich naar voren, graait in de berg lappen. Terzijde van de drukte staan enkele mannen. Zij dienen hun vrouwen als opslagplaats  - en wellicht als chauffeur. Hun gestrekte armen laten ze volladen met lappen. Een bizar schouwspel onder de opkomende zon.

Dorothea en ik kijken elkaar aan, wat doen we? We twijfelen niet lang, doen een stap naar voren en wurmen ons in de vrouwenmassa. We zijn er snel achter dat een effectieve tactiek hier geboden is anders staan we over een uur nog zonder lappen: ben je genaderd tot de berg lappen dan doe je een graai naar de stof van je keuze.


Keuze? Zo ver was ik nog helemaal niet. Wat zoek ik eigenlijk?

Kinderstofjes zijn er te kust en te keur maar ik heb nog maar één kind, de tweede is op komst. Ik raap al mijn concentratie bij elkaar en doe nu in het wilde weg een graai. In mijn hand heb ik een lap roestbruine katoen die ik nooit zou uitkiezen.

Dorothea heeft het eerder door dan ik. Je rechterhand is je kompas, je linker de berging. Dwars staand in de menigte lepelen we de ene lap na de andere van rechts naar links. Bij vijf lappen krijg ik een lamme linkerarm maar mijn plekje aan de stoffenberg wil ik nog niet kwijt. Geelgestreept, kobaltblauw, een printje. Hoewel de term in 1986 nog niet gangbaar is ga ik hier helemaal uit mijn stekker.

Wanneer ik de vracht niet meer kan dragen laat ik me uit de drukte persen. Een buurkraam biedt me redding, ik kan er mijn lappen neerleggen. Maar niet voor lang: een kribbige koopvrouw vraagt me te vertrekken want ze gaat haar kraam inrichten. Daar sta ik dan, met mijn dikke buik en een vracht textiel. Alle decorum ben ik vergeten. Ik tel, elf fleurige lappen, ik ben tot de bevalling zoet. Dorothea is ook klaar, we betalen (contant, pinnen bestaat nog niet en betaalcheques worden niet geaccepteerd). Om half zeven rijden we terug naar Walcheren, opgetogen over onze oogst en met een hoofd vol ideeën. Thuis treffen we onze gezinnen nog slapend. Dit uitje smaakt naar meer!

Twee maanden later wordt onze zoon Jaap-Willem geboren. Als het bezoek komt heeft Elske een overalletje aan in dezelfde geel-gestreepte stof als haar kersverse broertje. Zelfs de gloednieuwe pop Lein heeft er niet aan kunnen ontkomen, het restje was precies genoeg voor een poppenpakje.

En ik lig in mijn kraambed trots te zijn. Alles netjes op tijd klaar en precies zoals ik het wil.